Samenvatting

Inleiding
Voor u ligt de begroting 2025.

In de begroting staat welke plannen we de komende jaren hebben, wat die plannen kosten en welke inkomsten we verwachten. De begroting is een belangrijk instrument bij het uitoefenen van de kaderstellende en controlerende rol van de raad. Door de begroting vast te stellen geeft de gemeenteraad het college toestemming geld uit te geven voor de plannen.

Bestuurlijke samenvatting
Met grote ambitie willen we iedere dag het maximale -binnen onze mogelijkheden- realiseren voor onze inwoners en ondernemers. Ons dorp is in beweging en bruist en dat zie je om je heen. De grote maatschappelijke opgaven zoals bouwen, economie, mobiliteit, sociaal domein, veiligheid etc. kunnen wij niet alleen. We doen dat samen met onze inwoners, ondernemers, maatschappelijke partners en gemeenten in onze regio.

Nadrukkelijk binnen onze mogelijkheden want we zijn sterk afhankelijk van de inkomsten vanuit de Rijksoverheid. Hier zien we vanaf 2026 een groot gat in de begroting, net zoals vele gemeenten in Nederland. De gehoopte verhoging van de algemene uitkering vanuit de Rijksoverheid is er helaas niet.  We blijven ons, samen met de K80 en de Vereniging van Nederlands gemeenten (VNG), sterk maken voor een betere bekostiging vanuit het Rijk.

We balanceren tussen het realiseren van onze uitgesproken ambities en de realiteit dat de Rijksoverheid niet zorgt voor voldoende middelen. Langer afwachten heeft geen zin meer en daarom zetten we in op waar we goed in zijn: samen mét Asten, met onze inwoners en ondernemers, maatschappelijke partners, raad, college en organisatie toewerken naar een sluitende meerjarenbegroting op termijn. Dit proces heeft zorgvuldigheid en tijd nodig.

Dit betekent samengevat:

• De begroting 2025 is nog positief;
• De begroting vanaf 2026 is negatief (€ 2,9 miljoen negatief in 2026, de jaren erna € 2,8 miljoen en € 2,7 miljoen);
• De tijd tot aan de begroting 2026 benutten we om samen mét Asten te zorgen voor een oplossing, welke zal betekenen dat Asten op termijn weer een duurzaam positieve begroting heeft;
• Er zullen incidentele middelen nodig zijn om de tussenjaren op te vangen, indien het Rijk hier niet voor zorgt;
• De kadernota 2026 zal beperkt van omvang zijn.

Achtereenvolgens gaan we in op:

1. Structurele begroting 2025-2028;
2. Vertaling kadernota naar de begroting;
3. Incidentele begroting 2025-2028;
4. Ontwikkelingen;
5. Lokale lastendruk.

1. Structurele begroting 2025-2028

De meerjarenbegroting laat een positief resultaat zien in 2025. Vanaf 2026 is het resultaat flink negatief.

Het presenteren van een niet sluitende meerjarenbegroting past niet bij de gemeentelijke ambitie om duurzaam financieel gezond te blijven. Het is echter een bewuste keuze om de gevolgen van de besluitvorming van het kabinet zichtbaar te maken. In de kadernota 2025 stond geschreven dat we pas met maatregelen komen als er meer duidelijkheid komt van het Rijk. We willen immers geen voorzieningen afbreken als dat niet nodig is. Op basis van het recente hoofdlijnenakkoord en de miljoenennota is duidelijk dat er op korte termijn geen compensatie van het Rijk komt.

Het begrotingsresultaat 2026 is ten opzichte van 2025 fors minder, het daalt met € 2,9 miljoen.
Deze daling wordt veroorzaakt door:

2. Vertaling Kadernota 2025 naar de begroting

De volgende ontwikkelingen en wensen uit de Kadernota 2025 zijn opgenomen in deze begroting:

Niet opgenomen wensen
In de Kadernota 2025 is in de bijlage een lijst met 'Niet opgenomen wensen' opgenomen. Of en wanneer deze wensen gerealiseerd kunnen worden hangt af van de financiële situatie.
De kosten van de nieuwe wensen zijn dus niet meegenomen in het saldo van de begroting 2025.

De wijzigingen in deze lijst ten opzichte van de Kadernota 2025 zijn opgenomen onder het kopje ontwikkelingen.

3. Incidentele begroting 2025-2028

Reserve Eenmalige Bestedingen

Zoals uit bovenstaande tabel blijkt laat de reserve eenmalige bestedingen een positief saldo zien tot en met 2028. Een specificatie van deze reserve is terug te vinden in de Financiële Begroting, 2 Overzicht financiële positie, Overzicht Reserve Eenmalige Bestedingen (pagina 134).

4. Ontwikkelingen

Herijking en onderhoud gemeentefonds
Het berekende voordeel voor Asten van de herijking gemeentefonds is € 134,= per inwoner.
Dit is echter afgetopt naar maximaal € 37,50 per inwoner. De aftopping leidt ertoe dat de algemene uitkering voor Asten structureel wordt gekort met € 1,6 miljoen. In 2025 volgt een evaluatie van het nieuwe verdeelmodel hopelijk wordt dan ook duidelijk hoe wordt omgegaan met deze korting.

Wijzigingen Sociaal Domein
In de kadernota 2025 is de wens van een projectleider versterken sociale basis gehonoreerd.

Hoewel de wens voor een projectleider versterken sociale basis zeker nog bestaat wordt er na intern overleg meer noodzaak en prioriteit toegekend aan twee andere wensen, namelijk:
1. Formatie uitbreiding gedragswetenschapper welke in de kadernota op de plank terecht was gekomen.
2. Urenuitbreiding buurtsportcoach, dit betreft een nieuwe wens.

Omdat de wens van een projectleider versterken sociale basis nu vervalt, zijn er middelen beschikbaar gekomen voor de twee wensen hierboven benoemd. Kostentechnisch is dit budgetneutraal.

In de Kadernota 2025 was de formatie data-analist vanuit de GR Peelgemeenten opgenomen in de lijst Niet opgenomen wensen. Aangezien de rest van de samenwerkende gemeenten wel akkoord is gegaan met de data-analist, is het niet mogelijk om als enige gemeente hier niet aan mee te doen. Het budget van € 31.000,= is daarom opgenomen in de begroting 2025.

Speelvoorzieningen
Op 2 juli 2024 heeft de behandeling van de kadernota 2025 in de Raad plaatsgevonden. Hierbij heeft de Raad zijn wensen en bedenkingen kenbaar gemaakt. Op basis hiervan is onderhoud speelvoorzieningen handhaven (instandhouding kwaliteit en nieuwe speellocaties) op minimaal niveau meegenomen in de begroting 2025. De raad wil zich op basis van een goede financiële afweging kunnen buigen over meerdere scenario’s over beheer, onderhoud en vernieuwing van de speeltoestellen in de gemeente in de nabije en verdere toekomst. Daarom verwacht de gemeenteraad uiterlijk in het tweede kwartaal van 2025 een voorstel hiertoe van het college. Om dit voorstel te bekostigen wordt een incidenteel krediet van € 30.000,= uit de Reserve Eenmalige Bestedingen beschikbaar gesteld. Vooralsnog ¡s voor de instandhouding van de speelvoorzieningen een structureel budget van € 10.000,= opgenomen (conform kadernota 2025). Het investeringsbudget voor speelvoorzieningen is P.M. begroot.

Indexatie 2025
In de kadernota 2025 is geconstateerd dat de begrote indexatie niet gelijk liep met de werkelijke indexatie en dat de tarieven daardoor met 7,5% moesten stijgen in plaats van 2,75%. Deze aanpassing is reeds doorgevoerd in de kadernota 2025. Voor de gebruikte indexatie wordt verwezen naar de uitgangspunten.

Vormen reserve toerisme
Voor de kosten die zijn opgenomen in het nieuwe Programma Toerisme en Recreatie 2024-2030 wordt in 2025 een bestemmingsreserve gevormd. De storting in de reserve wordt gekoppeld aan de opbrengsten uit toeristenbelasting zodat we een direct verband houden tussen de opbrengsten en de kosten die we ten behoeve van de toeristische sector in Asten maken.

Septembercirculaire 2024

Vanaf 2024 wordt het gemeentefonds geïndexeerd op basis van bbp (bruto binnenlands product). De volumeontwikkeling wordt gebaseerd op een 8-jaars gemiddelde van het bbp. Dit leidt tot een stabielere maar lagere algemene uitkering.

In de septembercirculaire 2024 zijn een aantal taakmutaties opgenomen. Deze mutaties zijn budgettair neutraal verwerkt.

• Wet betaalbare huur: gemeenten krijgen de bevoegdheid om toezicht te houden en handhavend op te treden.
• Indexatie Wmo demografie: oplopend bedrag beschikbaar voor gevolgen vergrijzing.
• Zorgplicht openbare bibliotheken: voorheen een specifieke uitkering, wordt t.z.t. een structurele bijdrage in gemeentefonds, nu tijdelijk als decentralisatie uitkering opgenomen in de algemene uitkering.
• De extra besparing op Jeugd van het Rijk is vanaf 2026 vervallen, omdat we hiervoor al een stelpost hadden opgenomen is het budgettair effect beperkt.

De algemene uitkering pakt voor 2025 en volgende jaren positief uit (ten opzichte van de meicirculaire). Dit heeft te maken met bijstelling van maatstaven.

Verschillen kadernota 2025 en begroting 2025

Verschillen meerjarenbegroting 2025-2028 (structureel)

Toelichting mutaties Meerjarenbegroting 2025-2028
De grootste verschillen in de Meerjarenbegroting 2025-2028 zijn:

Verschillen reserve eenmalige bestedingen 2025-2028 (incidenteel):

De mutaties meerjarenbegroting 2025-2028 betreffen:

• Organiseren regiobijeenkomst VNG                     -  17.500
• Automatisering incidentele uitgaven            -  25.900
• Amendement speelvoorzieningen            -  30.000
• Amendement kunst in de openbare ruimte         -    4.000

Totaal                                                                         - 77.400

5. Lokale lastendruk

De stijging van de lokale lastendruk is 8,86%.
Dit betreft de indexering van 7,5% en de afgesproken verhoging van rioolheffing van 5,9%.
De afvalstoffenheffing is kostendekkend en stijgt met 2%.